برای بسیاری از پیمانکاران، خرید قیر یک بخش حساس از برنامهریزی پروژه است؛ محصولی که باید هم در حمل و هم در انبارداری رفتاری قابل پیشبینی داشته باشد و در گریدهای مختلف در دسترس باشد. وقتی صحبت از تامین عایق برای قیرگونی، ایزولاسیون یا بعضی کارهای راهسازی میشود، انتخاب چند پالت قیر بشکه ای به عنوان راهحل مطمئن، کاملا طبیعی است و بیدلیل تكرار نمیشود.
در این مقاله برای کاربران ایزوگامت سعی می کنیم قیر بشکه ای را از نگاه فنی، اجرایی و اقتصادی بررسی کنیم تا هنگام برنامه ریزی خرید، فقط به قیمت ظاهری بسنده نشود و انتخاب نهایی بر اساس گرید مناسب، استاندارد معتبر و شرایط واقعی پروژه انجام شود.
قیر بشکه ای در ساده ترین تعریف، همان قیر است که پس از تولید در پالایشگاه، به صورت گرم در داخل بشکه های فلزی استاندارد ریخته و پس از خنک شدن به بازار عرضه می شود. این نوع بسته بندی کمک می کند محصول بدون نیاز به مخزن های بزرگ، با تریلر، کامیون یا حتی خاور به محل پروژه حمل شود و در زمان نیاز، بشکه ها به تدریج مصرف شوند. بسیاری از گرید های پر مصرف مانند قیر 60/70 و قیر 85/25 به صورت بشکه ای در بازار عرضه می شوند و پیمانکار می تواند متناسب با نوع کار، گرید مورد نظر را انتخاب کند.
در بازار داخلی، بخش قابل توجهی از معاملات خرده و حتی بخش مهمی از سفارش های متوسط، بر پایه قیر بشکه ای انجام می شود و تنها در پروژه های بسیار بزرگ یا واحد های تولیدی، استفاده از قیر فله و مخزن های ذخیره توجیه اقتصادی پیدا می کند.
قیر بشکه ای معمولا یک قیر خالص پالایشگاهی است که بر اساس مشخصات فنی مانند درجه نفوذ، نقطه نرمی و ویسکوزیته تعریف می شود و سپس در بشکه بسته بندی می گردد. در فاکتور یا برگه آنالیز، گرید قیر با عددی مانند 60/70 یا 85/25 مشخص می شود و این عدد نشان دهنده محدوده سختی یا نرمی محصول است. وقتی از خرید قیر بشکه ای صحبت می شود، منظور خرید همزمان محصول قیری و بسته بندی فلزی آن است که وزن خالص قیر داخل بشکه باید به صورت شفاف اعلام شود.
در عمل، اگر خریدار به برگه آنالیز و وزن خالص هر بشکه توجه نکند، ممکن است دو پیشنهاد ظاهرا هم قیمت، از نظر مقدار قیر قابل مصرف تفاوت قابل ملاحظه ای داشته باشند.
بزرگ ترین مزیت قیر بشکه ای برای پیمانکاران کوچک و متوسط، دسترسی آسان و امکان خرید در حجم های نسبتا محدود است. وقتی پروژه نیاز به چند تن قیر دارد، راه اندازی مخزن بزرگ و سفارش قیر فله نه از نظر مالی و نه از نظر لجستیکی منطقی نیست و قیر بشکه ای بهترین توازن بین هزینه و انعطاف پذیری را فراهم می کند.
از طرف دیگر، انبار کردن قیر در قالب بشکه های بسته و قابل چیدن، مدیریت موجودی را ساده می کند و در صورت برنامه ریزی صحیح، میزان هدررفت ناشی از نشتی، آلودگی یا سفت شدن زودرس قیر به حداقل می رسد.
قیر بشکه ای بر اساس گرید های مختلفی تولید و عرضه می شود و هر گرید برای شرایط خاصی مناسب است. در میان گرید های متداول، قیر 60/70 و قیر 85/25 بیشترین سهم مصرف را در بازار داخلی دارند و در کنار آنها، برخی گرید ها به صورت قیر شل یا قیر مخلوط برای کاربری های خاص استفاده می شوند.
درک تفاوت گرید ها برای خریدار بسیار مهم است؛ چون انتخاب اشتباه بین گرید نرم و سفت می تواند به مشکلاتی مانند تغییر شکل، ترک خوردگی یا جدا شدن لایه های عایق منجر شود و در نهایت هزینه های مجدد و نارضایتی کارفرما را به همراه داشته باشد.
قیر بشکه ای 60/70 یکی از پر مصرف ترین گرید ها در صنعت راه سازی و آسفالت است و در بسیاری از مشخصات فنی، این گرید به عنوان گزینه استاندارد برای لایه های روسازی معرفی می شود. این گرید به علت نرمی نسبی، در دماهای متعارف، رفتار الاستیک مناسبی دارد و در برابر خستگی ناشی از تکرار بار ترافیکی، عملکرد قابل قبولی از خود نشان می دهد.
در بعضی پروژه های ساختمانی نیز از قیر بشکه ای 60/70 برای تهیه قیر مخلوط یا محلول های قیری استفاده می شود، هرچند برای قیرگونی سنتی و عایق های دستی، معمولا گرید های سفت تر ترجیح داده می شود تا پایداری بیشتری در برابر نشست و فشار موضعی حاصل گردد.
قیر بشکه ای 85/25 یکی از گرید های سفت تر خانواده قیر نفتی است و در پروژه هایی استفاده می شود که نیاز به مقاومت بالاتر در برابر تغییر شکل و پایداری در دماهای بالاتر وجود دارد. این گرید معمولا در لایه های زیرین عایق های رطوبتی، زیر سقف های در معرض تابش شدید آفتاب یا در برخی کاربرد های صنعتی که دمای کارکرد بالا است، استفاده می شود.
اگر پیمانکار بدون توجه به شرایط اقلیمی و نوع سازه، صرفا بر اساس قیمت قیر 85/25 را جایگزین گرید های دیگر کند، ممکن است در کوتاه مدت محصول اجرا شده سخت و شکننده شود و در مواجهه با تنش های سازه، ترک های ریز یا درز های نامطلوب ایجاد گردد.
قیر بشکه ای می تواند به صورت قیر خالص یا در بعضی موارد به صورت قیر شل یا قیر مخلوط نیز به بازار عرضه شود. قیر شل معمولا محصولی است که در دمای محیط ویسکوزیته کمتری دارد و برای مصارف خاص مانند برخی لایه های زیرین یا کارهای تعمیراتی مورد استفاده قرار می گیرد. قیر مخلوط نیز حاصل ترکیب قیر با حلال های نفتی با سرعت تبخیر متفاوت است و برای پریمکت، تاك كوت و برخی کارهای زیرسازی آسفالت کاربرد دارد.
خریدار حرفه ای باید بداند که هرچند قیر بشکه ای شل یا مخلوط، کار را در بعضی شرایط اجرا آسان می کند، اما انتخاب نادرست نوع حلال یا سرعت تبخیر می تواند به ضعف چسبندگی و کاهش عمر مفید لایه نهایی منجر شود.
قیر بشکه ای سال ها است که در قیرگونی بام، سرویس های بهداشتی و زیرزمین نقش اصلی را بر عهده دارد و هنوز هم در بسیاری از کارگاه ها، روش متداول عایق کاری به حساب می آید. در این نوع عایق، قیر ذوب شده به همراه گونی یا الیاف دیگر به صورت لایه های متوالی روی سطح اجرا می شود و پایداری نهایی عایق، به شدت به کیفیت قیر مصرفی بستگی دارد.
اگر گرید انتخاب شده برای قیرگونی با شرایط محیط و نوع سازه همخوان نباشد، عایق اجرا شده ممکن است در برابر نشست سازه، نوسان دما یا رطوبت مداوم عملکرد مناسبی نداشته باشد و نیاز به تعمیر های مکرر یا اجرای عایق جدید به وجود آید.
در بسیاری از دستورالعمل های اجرایی، برای قیرگونی بام و سرویس ها، استفاده از گرید های سفت تر نسبت به قیر های آسفالتی توصیه می شود و به همین دلیل قیر بشکه ای با گرید هایی مانند 90/15 یا 115/15 در کنار قیر های دیگر مطرح می گردد. این گرید ها به دلیل مقاومت بالاتر در برابر تغییر شکل، در لایه های افقی و شیب بندی شده بام عملکرد بهتری دارند و زیر بار موضعی یا حرکت رفت و برگشتی محدود دچار موج یا نشست نمی شوند.
البته انتخاب نهایی بین گرید های مختلف قیر برای قیرگونی باید با در نظر گرفتن اقلیم، نوع سقف، وزن لایه های روی عایق و مهارت تیم اجرایی انجام شود و صرفا تکرار تجربه های گذشته در کارگاه های دیگر نمی تواند مبنای تصمیم گیری قرار گیرد.
در بعضی پروژه ها، قیر بشکه ای علاوه بر قیرگونی، به عنوان لایه زیر سازی برای نصب ایزوگام نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در این حالت، هدف از استفاده قیر، بهبود چسبندگی رول های عایق به بستر، یکنواخت کردن سطح و پر کردن خلل و فرج است تا احتمال جدا شدن موضعی یا حبس هوا به حداقل برسد.
اگر نوع قیر انتخاب شده برای زیر سازی با نوع ایزوگام و شرایط دمایی سازگار نباشد، ممکن است لایه های مختلف عایق رفتار یکپارچه نداشته باشند و در بلند مدت، درز ها یا تاول هایی در سطح ظاهر شود که رفع آنها هزینه و زمان زیادی طلب می کند.
خرید قیر بشکه ای اگر بدون برنامه ریزی و بر اساس اولین پیش فاکتور دریافتی انجام شود، می تواند ریسک های فنی و مالی قابل توجهی برای پروژه ایجاد کند. یک روند اصولی شامل مشخص کردن نیاز فنی، استعلام هدفمند، مقایسه شفاف و در نهایت هماهنگی برای حمل و تخلیه است تا محصول در زمان مناسب و با کیفیت مورد انتظار تحویل شود.
در این مسیر، باید هم به مشخصات فنی مانند گرید، درجه نفوذ و استاندارد توجه کرد و هم به نکات عملی مانند وزن خالص هر بشکه، تعداد بشکه در هر پالت و نوع خودروی حمل، چون هر یک از این عوامل می توانند بر هزینه نهایی و برنامه زمان بندی پروژه اثر بگذارند.
پیش از هر استعلام، لازم است حجم تقریبی مصرف، نوع کاربرد، شرایط دمایی محیط و زمان بندی اجرا به طور شفاف مشخص شود تا خرید قیر بشکه ای بر اساس حدس و گمان انجام نشود. تعیین نوع گرید مناسب بر اساس نوع پروژه، مثلا انتخاب قیر 60/70 برای بخشی از کارهای آسفالتی و استفاده از گرید های سفت تر برای عایق های دستی، از اشتباه های پر هزینه جلوگیری می کند.
اگر پروژه در چند فصل مختلف اجرا می شود، بهتر است برنامه خرید به گونه ای تنظیم شود که بخشی از قیر در ماه های سرد سال در انبار باقی نماند و نیاز به گرم کردن های پی در پی و مصرف سوخت اضافی به وجود نیاید.
یکی از مهم ترین مراحل قبل از خرید قیر بشکه ای، درخواست برگه آنالیز معتبر از تامین کننده و بررسی تطابق آن با استاندارد ملی است. پارامتر هایی مانند درجه نفوذ، نقطه نرمی، نقطه اشتعال و درصد حلال باقی مانده (در مورد قیر مخلوط) تصویر نسبتا کاملی از رفتار محصول به خریدار می دهد.
زمانی که برای یک گرید مشخص مانند قیر 85/25 دو پیشنهاد قیمتی دریافت می شود، مقایسه آنالیز ها می تواند نشان دهد کدام محصول به محدوده واقعی گرید نزدیک تر است و در عمل، دوام بیشتری در پروژه خواهد داشت، حتی اگر رقم ظاهری قیمت اندکی بالاتر باشد.
پس از نهایی شدن قرارداد، مرحله حمل و تخلیه قیر بشکه ای در کارگاه اهمیت زیادی در حفظ کیفیت محصول و جلوگیری از خسارت های جانبی دارد. بشکه ها باید در هنگام بارگیری و تخلیه به گونه ای جابجا شوند که بدنه آنها آسیب جدی نبیند و احتمال نشتی در طول انبارش به حداقل برسد. استفاده از بالابر مناسب، لیفتراک یا رمپ استاندارد در این مرحله نقش زیادی در کاهش خسارت دارد.
در محل دپو، باید سطح زیر بشکه ها تا حد امکان صاف و خشک باشد و از تماس مستقیم با رطوبت یا خاک مرطوب جلوگیری شود تا خوردگی بدنه در طول زمان، به نشتی و هدررفت قیر منجر نشود.
قیمت قیر بشکه ای تحت تاثیر مجموعه ای از عوامل فنی، اقتصادی و لجستیکی قرار دارد و نمی توان آن را تنها نتیجه نوسان های عمومی بازار نفت دانست. نوع خوراک پالایشگاه، گرید قیر، هزینه های بسته بندی، حمل، انبارداری و حتی وزن خالص هر بشکه در شکل گیری عدد نهایی نقش دارند.
خریدار حرفه ای به جای تمرکز صرف بر پایین ترین عدد، سعی می کند ساختار قیمت را تحلیل کند و ارتباط آن را با کیفیت، خدمات و شرایط تحویل در بلند مدت بسنجد تا خرید قیر به یک سرمایه گذاری مطمئن برای پروژه تبدیل شود.
نوع گرید یکی از مهم ترین عوامل موثر بر قیمت قیر بشکه ای است، چون برای رسیدن به هر گرید، ترکیب و شرایط فرایندی متفاوتی در پالایشگاه لازم است. تولید گرید های سفت تر مانند قیر 85/25 یا 90/15 معمولا نیاز به کنترل دقیق تر فرآیند و استفاده از برش های خاص دارد و این موضوع می تواند بر هزینه تمام شده اثر بگذارد.
از سوی دیگر، میزان تقاضا برای هر گرید نیز بر قیمت تاثیر می گذارد؛ گرید هایی که در پروژه های زیرساختی بزرگ یا صادراتی مصرف عمده دارند، ممکن است در دوره های اوج اجرای پروژه ها با رشد نسبی قیمت مواجه شوند.
بسته بندی فلزی بخش جدایی ناپذیر قیر بشکه ای است و طبیعی است که هزینه ساخت بشکه، حمل آن تا پالایشگاه و عملیات پر کردن نیز در قیمت قیر بشکه ای منعکس شود. نوع ورق، ضخامت بدنه، کیفیت جوش ها و نوع رنگ محافظ می توانند هم بر دوام بشکه در انبار و هم بر قیمت نهایی اثر بگذارند.
در مقایسه پیشنهاد های قیمتی، خریدار باید به وزن خالص قیر در هر بشکه توجه کند، چون در بعضی موارد، کاهش چند کیلوگرم از وزن قیر داخل بشکه ممکن است در ظاهر تفاوت زیادی ایجاد نکند، اما در مجموع یک محموله بزرگ، مقدار قابل توجهی از قیر قابل مصرف را کاهش دهد.
فاصله میان محل تولید یا انبار تامین کننده تا کارگاه اجرایی، عامل دیگری است که بر قیمت قیر بشکه ای تاثیر مستقیم دارد. هزینه حمل برای بشکه های قیر به علت وزن بالا و نیاز به خودروهای خاص، سهم قابل ملاحظه ای از هزینه نهایی را به خود اختصاص می دهد و در پروژه های دور از مراکز اصلی تولید، این سهم بیشتر می شود.
برنامه ریزی دقیق برای ادغام سفارش های مختلف یا هماهنگی تحویل مشترک برای چند پروژه در یک منطقه، می تواند هزینه حمل هر تن قیر را کاهش دهد و در نهایت قیمت موثر خرید را برای کارفرما و پیمانکار رقابتی تر کند.
در بازار قیر، بسته بندی تنها به قیر بشکه ای محدود نیست و روش های دیگری مانند قیر فله، بیگ بگ و بسته بندی های مخصوص صادرات نیز وجود دارد. هر یک از این روش ها مزایا و محدودیت های خاص خود را دارند و انتخاب بین آنها باید بر اساس مقیاس پروژه، امکانات کارگاه و الزامات فنی انجام شود.
در پروژه های کوچک و متوسط، معمولا انعطاف پذیری و سهولت کار با قیر بشکه ای باعث می شود این گزینه بر دیگر روش ها ترجیح داده شود، در حالی که در پروژه های بسیار بزرگ، مزیت قیر فله از نظر هزینه حمل و سرعت تخلیه بیشتر خود را نشان می دهد.
قیر بشکه ای در هنگام تخلیه نیاز به باز کردن و ذوب تدریجی دارد و این موضوع برای کارگاه های کوچک که تجهیزات گسترده ندارند، قابل مدیریت است، در حالی که قیر فله برای نگهداری نیاز به مخزن های بزرگ و تجهیزات گرم کن خاص دارد. از نظر کنترل مصرف، بشکه ها امکان شمارش و ثبت دقیق را فراهم می کنند و این برای پروژه هایی که چند پیمانکار همزمان مشغول کار هستند، یک مزیت مهم به حساب می آید.
در مقابل، قیر فله برای کارخانه های آسفالت و پروژه های بزرگ که مصرف روزانه بالایی دارند، از نظر سرعت تغذیه خط تولید و کاهش هزینه بسته بندی، بر قیر بشکه ای برتری دارد.
در سال های اخیر، استفاده از بیگ بگ به عنوان یک روش میانی بین قیر فله و قیر بشکه ای مورد توجه قرار گرفته است. در این روش، قیر به صورت جامد در کیسه های مقاوم با وزن بالا بسته بندی می شود و در مقصد با روش های خاص از کیسه خارج می گردد. این روش می تواند برای پروژه های متوسط که هم به انعطاف پذیری نیاز دارند و هم می خواهند بخشی از هزینه های بسته بندی را کاهش دهند، جذاب باشد.
با این حال، قیر بشکه ای همچنان برای کارگاه هایی که تجهیزات تخلیه بیگ بگ را در اختیار ندارند یا نیاز به تقسیم دقیق تر قیر بین چند بخش پروژه دارند، گزینه عملی تر و قابل اطمینان تری محسوب می شود.
ایمنی در کار با قیر بشکه ای فقط به زمان ذوب و پاشش محدود نمی شود و از لحظه ورود بشکه به انبار تا پایان مصرف، باید دستورالعمل های مشخصی رعایت شود. بی توجهی به این نکات می تواند به حوادثی مانند حریق، سوختگی، آلودگی محیط یا حتی آسیب به سازه انبار منجر شود.
رعایت اصول صحیح نگهداری هم به طول عمر مفید قیر کمک می کند و هم خطر نشتی و هدررفت محصول را کاهش می دهد، به خصوص در پروژه هایی که بخشی از محموله برای مدت طولانی در انبار باقی می ماند.
در زمان چیدن قیر بشکه ای در انبار، باید سطح زیرین تا حد امکان صاف، خشک و دارای شیب ملایم برای تخلیه احتمالی باشد. چیدن بشکه ها به صورت دو یا سه طبقه تنها در صورتی مجاز است که سازه انبار تحمل بار را داشته باشد و از مهار شدن ردیف ها برای جلوگیری از غلتیدن احتمالی اطمینان حاصل شود. فاصله مناسب از دیوار ها و تجهیزاتی که ممکن است گرما یا جرقه ایجاد کنند، از اصول اساسی ایمنی است.
همچنین بهتر است انبار قیر به تهویه طبیعی یا مکانیکی مناسب مجهز باشد تا در صورت افزایش دما و آزاد شدن بخار های سبک، خطر تجمع و اشتعال ناگهانی کاهش پیدا کند.
در مرحله استفاده، قیر بشکه ای باید با روش های استاندارد و در دمای کنترل شده گرم شود تا ضمن سهولت در اجرا، ساختار فیزیکی و شیمیایی آن تا حد امکان حفظ شود. استفاده از دیگ های دوبله، اجتناب از شعله مستقیم زیر بشکه و جلوگیری از دماهای بسیار بالا از مهم ترین اصول این مرحله است.
اگر قیر بیش از حد مجاز گرم شود یا برای مدت طولانی در دمای بالا نگهداری گردد، ممکن است بخشی از اجزای سبک آن تبخیر شود و محصول نهایی در زمان اجرا رفتاری سفت تر و شکننده تر از حد انتظار نشان دهد.
انتخاب تامین کننده مناسب برای قیر بشکه ای به اندازه انتخاب گرید صحیح اهمیت دارد، چون حتی بهترین گرید قیر هم اگر بدون کنترل کیفیت، بسته بندی ضعیف و حمل نامناسب عرضه شود، در عمل نتیجه قابل قبولی برای پروژه به همراه نخواهد داشت. تامین کننده حرفه ای، تنها فروشنده قیر نیست، بلکه نقش مشاور فنی را نیز تا حد مناسبی ایفا می کند.
در بازار رقابتی امروز، تمرکز صرف بر عدد پایین تر در لیست قیمت قیر بشکه ای می تواند خریدار را از توجه به عواملی مانند اعتبار برند، ثبات کیفیت و خدمات پس از فروش غافل کند.
یک تامین کننده مناسب قیر بشکه ای معمولا برای هر محموله، برگه آنالیز معتبر ارائه می دهد، استاندارد های ملی یا بین المللی را به صورت شفاف اعلام می کند و از اعلام وزن خالص قیر در هر بشکه و تعداد بشکه در هر تن طفره نمی رود. امکان بازدید از انبار یا کارخانه، نظم در تحویل، صداقت در اطلاع رسانی درباره زمان آماده سازی و حمل محموله، همگی نشانه های تامین کننده ای است که به رابطه بلند مدت با خریدار فکر می کند.
چنین تامین کننده ای در زمان استعلام علاوه بر اعلام قیمت قیر بشکه ای، درباره تناسب گرید پیشنهادی با نوع پروژه، آب و هوا و روش اجرا نیز نکته های فنی را یادآوری می کند تا خریدار بر اساس اطلاعات کامل تر تصمیم بگیرد.
یکی از اشتباه های متداول در خرید قیر بشکه ای، مقایسه پیشنهاد ها فقط بر اساس قیمت هر بشکه بدون توجه به وزن خالص، نوع گرید و استاندارد است. در بعضی موارد، کاهش وزن قیر در هر بشکه یا استفاده از بشکه های ضعیف تر باعث می شود پیشنهاد ارزان تر در ظاهر جذاب به نظر برسد، در حالی که در عمل، هزینه های پنهان بالاتری را به پروژه تحمیل می کند.
اشتباه دیگر، بی توجهی به هزینه حمل و زمان تحویل است؛ خرید از تامینی که فاصله زیادی تا محل پروژه دارد یا برنامه زمان بندی نامنظم ارائه می کند، می تواند برنامه اجرایی کارگاه را به هم بریزد و در نهایت هزینه های جانبی بیشتری نسبت به صرفه جویی ابتدایی در قیمت قیر ایجاد کند.
آنچه در این مطلب دیدیم، این است که انتخاب درست نوع قیر و روش بسته بندی، تاثیر مستقیمی بر کیفیت و دوام عایق ها، آسفالت و سایر لایه های وابسته به قیر دارد. قیر خالص، قیر شل، قیر مخلوط و گرید های مختلف مانند قیر 60/70 و قیر 85/25 هر کدام برای شرایط خاصی طراحی شده اند و استفاده نابجا از هر یک می تواند هزینه های پنهان زیادی برای پروژه ایجاد کند.
اگر خرید قیر با نگاه بلند مدت و بر اساس ترکیب درست گرید مناسب، تامین کننده معتبر، کنترل آنالیز و بررسی منطقی ساختار قیمت انجام شود، قیر بشکه ای برای بسیاری از پروژه های ساختمانی و راه سازی، هنوز هم یک انتخاب قابل اعتماد و اقتصادی خواهد بود و می تواند در کنار سایر روش های عایق کاری، نقش مهمی در افزایش عمر مفید سازه ایفا کند. برای دریافت مشاوره قبل از خرید تماس بگیرید 09193131055
